Opera “Mrika” mban një vend të veçantë në historinë e kulturës shqiptare, pasi është vepra e parë operistike e kompozuar dhe e vënë në skenë në Shqipëri. Premiera e saj u dha më 1 dhjetor 1958, në Teatrin “Migjeni” të Shkodrës, duke shënuar një moment historik për artin kombëtar dhe për vetë qytetin që gjithmonë ka qenë vatër e kulturës, muzikës dhe traditave.

E krijuar nga kompozitori Prenkë Jakova, me libret të Llazar Siliqit dhe me regji nga Andrea Skanjeti, opera mbështetet në historitë e vërteta të disa grave mirditore “Heroina të Popullit” të cilat punuan, luftuan dhe sakrifikuan për emancipimin e femrës në një shoqëri të ashpër dhe patriarkale. “Mrika” ngre në skenë dramën, forcën dhe shpirtin e lirë të një gruaje që sfidon zakonet, kurse në thelb mbetet një himn për dinjitetin dhe kurajon.

Nga skena e “Migjenit” te interpretimet që bënë histori

Roli i Mrikës, protagonistes së veprës, u interpretua fillimisht nga dy këngëtare të njohura shkodrane: Klotildë Shantoja dhe Florinda Fishta (Gjergji). Në skenën e Tiranës, më 27 nëntor 1959, këtë rol e luajti sopranoja legjendare Marie Kraja, e cila i dha figurës së Mrikës një dimension të ri interpretativ.

Rreth tyre u mblodh një trupë e shquar artistësh që i dhanë jetë kësaj vepre me profesionalizëm dhe pasion: Aneta Nikaj në rolin e Marës, Petrit Garuci si Gjini, Filip Krroqi si Ndou, Leo Prela dhe Mark Shllaku si Gjeta, Abdullah Kalaja si Doda, Roza Banushi si Mira, Liza Gajtani si Bardhoshja, Ndrekë Gjergji si Agimi, Mark Shllaku dhe Leo Prela si Azizi.

Edhe rolet episodike, si ato të vullnetarit (Hamdi Borshi) apo diversantëve (Omer Osmani, Hasan Smaja, Pjerin Ashiku dhe Zef Beltoja), kontribuuan në një ansambël të plotë artistik që ndërtoi atmosferën dinamike të operës.

Një armatë profesionistësh pas skenës

Suksesi i “Mrikës” lidhet edhe me ekipet teknike që punuan pa u lodhur për realizimin e saj. Inspektorë të skenës ishin Teufik Duka dhe Sabah Prizreni, ndërsa marangozët Lec Prendi, Kol Lufi, Tom Prela dhe Ndoc Karma siguruan ndërtimin e dekorit.

Teknikët e skenës Maliq Sejdini, Osman Gruda, Fehmi Gogori dhe Kolë Ndoca krijuan atmosferën e duhur ndriçimi dhe zëri. Po ashtu, një figurë e rëndësishme ishte rekuizitjerja Marije Curani, sufleri Leonard Deda dhe makijazhisti i njohur Kin Jaku, të cilët meritojnë një pjesë të vëmendjes në këtë sukses historik.

Një fakt mbresëlënës është se gjysma e korit prej 62 vetësh përbëhej nga koristet vajza, duke theksuar edhe më shumë mesazhin e rolit të gruas në këtë vepër.

Nga Shkodra në Tiranë, rrugëtimi i natyrshëm i një vepre monumentale

Vetëm një vit pas premierës, më 27 nëntor 1959, opera “Mrika” u shfaq në skenën e Teatrit të Operës dhe Baletit në Tiranë, duke shënuar fillimin e një epoke të re për artin lirik shqiptar. Aty, rolin e Mrikës e mori Marie Kraja, një prej zërave më të mëdhenj të skenës shqiptare.

Ky transferim simbolizoi jo vetëm suksesin e veprës, por edhe faktin se Shkodra ishte udhëheqëse e padiskutueshme në kulturën kombëtare.

Një trashëgimi që vazhdon të frymëzojë

Sot, “Mrika” mbetet një vepër referuese, një pikënisje e artit të operës në Shqipëri dhe një testament i guximit artistik shkodran. Ajo ruhet si një pasuri shpirtërore, që kujton sakrificat e grave mirditore dhe lavdinë e artistëve dhe realizuesve që i dhanë jetë kësaj kryevepre.

Opera “Mrika” nuk është vetëm histori. Ajo është identitet, kulturë dhe frymëzim që brez pas brezi e mban gjallë shkëlqimin e skenës shqiptare.